Συνέντευξη Ανδρέα Τσoνιώτη

Πριν λίγες ημέρες διάβασα τη συλλογή διηγημάτων του Ανδρέα Τσανιώτη με τίτλο Ποιοί άνθρωπου, Ο συγγραφέας απαντά σε κάποιες ερωτήσεις μου.

 

1. Στη πρώτη συγγραφική σου απόπειρα μας προσφέρεις δέκα μικρές ιστορίες από τη σύγχρονη Ελλάδα, την Ελλάδα της κρίσης. Τι σε ώθησε να κάνεις κάτι τέτοιο;

 

Νομίζω πως καθείς θα συμφωνήσει μαζί μου, πως κυρίαρχο θέμα στις καθημερινές μας συζητήσεις με φίλους αλλά ακόμη και σε επαγγελματικό επίπεδο βρίσκεται η κρίση που διανύει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια και οι συνέπειες αυτής. Μέσα από 10 ξεχωριστές ιστορίες ήθελα να παρουσιάσω κάποιες από αυτές τις επιδράσεις αυτής της κατάστασης στην καθημερινή ζωή. Ήθελα να απεικονίσω 10 απλές ιστορίες ανθρώπων που βρίσκονται δίπλα μας με τα προβλήματά τους και τον προσωπικό τους γολγοθά, με σκοπό ίσως να δώσω στον αναγνώστη να καταλάβει αφενός πως δεν είναι μόνος του σε περίπτωση που αντιμετωπίζει αντίστοιχα προβλήματα αλλά και αφετέρου να σκεφτεί ίσως πως ένα από τα βασικότερα πράγματα που να χρειάζεται να γίνει σήμερα είναι η αυξημένη αλληλεγγύη που θα πρέπει να δείχνουμε ο ένας στον άλλον.

 

2. Περιγράφεις αρκετά γλαφυρά σκηνές καθημερινές, όπως μπορούμε να τις δούμε στον περίγυρό μας;, πολλές φορές χωρίς να δίνουμε ιδιαίτερη σημασία. Τι σε ώθησε να κάνεις κάτι τέτοιο;

 

Η αλήθεια είναι πως οι ιστορίες περιλαμβάνουν αρκετά στοιχεία υπερβολής αλλά αφορούν καθημερινούς ανθρώπους που όσο κι αν πρόκειται για αποτέλεσμα φαντασίας θα μπορούσαν κάλλιστα να αφορούν πραγματικές ιστορίες. Από αυτές που κάποιος μπορεί να ακούσει σε ένα καθημερινό δελτίο ειδήσεων ή από εκείνες που συμβαίνουν δίπλα του στο δρόμο χωρίς να δίνει την οποιαδήποτε σημασία. Ήθελα να δώσω μέσα από αυτές στον καθένα μας να καταλάβει πως επειδή αδιαφορούμε, πως επειδή κλείνουμε τα μάτια μας και τα αυτιά μας σε ότι δυσάρεστο συμβαίνει δε σημαίνει πως δεν συνέβη στην πραγματικότητα ή μας προφυλάσσει από το να συμβεί σε εμάς ή στην οικογένειά μας.

 

3.  Η κρίση έχει οδηγήσει σε ακραίες συμπεριφορές. Πιστεύεις ότι ο ρατσισμός και η ξενοφοβία έχουν ριζώσει στη καρδιά των νεοελλήνων;

 

Είναι γεγονός πως η κρίση αυτή έχει ενισχύσει κατά πολύ την ξενοφοβία και τον ρατσισμό στους έλληνες και μαζί με αυτά τη βία και την εγκληματικότητα. Νομίζω πως αυτό οφείλεται γενικά στην πίεση που νοιώθει ο λαός μας και στην ανασφάλειά του για το αύριο. Στο γεγονός πως παραβιάζεται ο προσωπικός του χώρος, πως αλλάζουν χωρίς να θέλει οι συνήθειές του και πως το διαθέσιμο εισόδημά του έχει μειωθεί δραματικά με αποτέλεσμα να έχουν περιορισθεί οι διαθέσιμες επιλογές του. Σε όλα αυτά ο συνπολίτης μας αναζητά κάποιον υπαίτιο. Κάποιον στον οποίο θα μπορεί να ρίξει το φταίξιμο απλά για να μεταφέρει την ευθύνη που ήδη νοιώθει. Ο ρατσισμός και η ξενοφοβία λοιπόν είναι φαινόμενα που θα ενισχύονται όσο η κρίση θα βαθαίνει και θα περιορίζονται όσο τα πράγματα θα μοιάζουν πιο αισιόδοξα. Δεν θεωρώ λοιπόν πως έχει κάτι ριζώσει στην καρδιά των νεοελλήνων απλά εξελίσσονται σύμφωνα με τις συνθήκες που επικρατούν στην κοινωνία και σύμφωνα με την τάση που επικρατεί.

 

4. Σε ένα από τα διηγήματά σου μας δίνεις την εικόνα ενός νεόπλουτου. Πόση ευθύνη έχουν ανάλογες συμπεριφορές στη κρίση την οποία διερχόμαστε;

 

Είναι πολύ σωστό κατά τη γνώμη μου να αναζητήσουμε ευθύνες σε συμπεριφορές που είχαμε εμείς οι ίδιοι και που ίσως μας οδήγησαν σε αυτό το σημείο. Ο εγωισμός και η έλλειψη αλληλεγγύης, η απουσία ομαδικότητας και συλλογικότητας και η απληστία που δείξαμε απέναντι σε μια τεχνητή συνεχή ανάπτυξη σαφώς πιστεύω πως αποτελούν παράγοντες που επηρέασαν την κοινωνία μας στο να εισέλθει σε αυτή την κρίση που δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και στο να είναι εξαιρετικά δύσκολο να εξέλθουμε από αυτή χωρίς να γίνουν δραστικές αλλαγές στη νοοτροπία μας.

 

5. Τη περίοδο αυτή πολλά μυαλά έχουν φύγει στο εξωτερικό, αυτό αποτελεί και θέμα ενός από τα διηγήματά σου. Πως μπορεί αυτό να ανατραπεί;

 

Το φαινόμενο της φυγής πολλών νέων στο εξωτερικό είναι ιδιαίτερα έντονο και νομίζω πως για τους περισσότερους νέους μας, οι οποίοι είναι εφοδιασμένοι με εξαιρετικού επιπέδου μόρφωση και ικανότητες, είναι πράγματι η καλύτερη λύση. Η χώρα μας στερείται δομών και οργάνωσης που σε συνδυασμό με την ύφεση της οικονομίας εδώ και αρκετά χρόνια δείχνει σε κάθε νέο το δρόμο για αναζήτηση ενός μέλλοντος πιο αισιόδοξου σε κάποια χώρα του εξωτερικού, όπου κάποιος μπορεί να δει τις γνώσεις του να εφαρμόζονται, τις ιδέες του να εισακούονται, τις αμοιβές του να ανταποκρίνονται στη σκληρή δουλειά που προσφέρει αλλά και το κράτος να φροντίζει για εκείνον παρέχοντάς του αυτά για τα οποία συστάθηκε.

Θεωρώ πως η τάση αυτή σταδιακά θα ατονήσει καθώς πλέον παρατηρείται έλλειψη ικανών στελεχών στην Eλλάδα αλλά και αναγνωρίζοντας πως η δημόσια διοίκηση στις μέρες μας εξοπλίζεται με νέους με πολύ καλές σπουδές και πολύ όρεξη. Έτσι λοιπόν πιστεύω πως είναι απλά θέμα χρόνου ώστε να γίνει και σε αυτό τον τομέα μια αλλαγή νοοτροπίας.

 

6. Έντονα είναι τα ψυχολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλοί συνάνθρωποί μας. Ποια λύση βλέπεις στο πρόβλημα αυτό;

 

Πολλοί άνθρωποι στις μέρες μας έχουν γεμίσει απαισιοδοξία με αποτέλεσμα όλοι να διαβάζουμε σε μελέτες για την αύξηση των μεγεθών σε ανθρώπους με κατάθλιψη ή σε ανθρώπους που απλά εγκαταλείπουν. Η λύση νομίζω βρίσκεται μέσα μας αλλά και δίπλα μας. Χρειάζεται να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον και να βρούμε αυτό που πραγματικά έχει σημασία στις ζωές μας, μακριά από υποχρεώσεις, ευθύνες και συνέπειες. Να αφιερώσουμε χρόνο στους φίλους μας, στις οικογένειές μας αλλά και στον εαυτό μας κάνοντας πράγματα που μας γεμίζουν και μας κάνουν ευτυχισμένους. Δεν πρέπει να τα παίρνουμε όλα τόσο σοβαρά αφού ζούμε σε ένα τόσο ευμετάβλητο περιβάλλον μη γνωρίζοντας τι μας επιφυλάσσει το αύριο. Χρειάζεται απλά να σηκώσουμε το κεφάλι και να χαμογελάσουμε στον άνθρωπο που μπαίνει μαζί μας στο ασανσέρ. Αγνά και ειλικρινά. Και να είσαι σίγουρος πως θα μας χαμογελάσει πίσω.

 

7. Βλέπεις διέξοδο στη κρίση την οποία διερχόμαστε;

 

Πιστεύω πως η λύση στην κρίση είναι θέμα παιδείας. Έχει να κάνει με τον τρόπο που μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Με τις βάσεις που θα θέσουμε στις δικές τους ζωές όπου θα χτίσουν το δικό τους αύριο. Και πιστεύω πως μπορεί οι προηγούμενες γενιές όπως άλλωστε και η δική μου να γαλουχήθηκε με τον ατομικισμό, τον εγωισμό, το βόλεμα, την αδιαφορία, την ατιμωρισία αλλά πρέπει να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας με τέτοιο τρόπο ώστε να κινούνται με γνώμονα την αγάπη και την προσφορά. Έτσι θα μάθουν να συμμετέχουν, να αντιδρούν αλλά πάνω από όλα να δρουν και μόνο έτσι θα είναι κερδισμένα. Και μαζί με τους πολίτες το ίδιο το κράτος αλλά και η κάθε μορφής εξουσία θα προσαρμοστεί έτσι ώστε να δίνει πρωταρχική σημασία στο σύνολο και θα μπορέσουμε να ξεφύγουμε από αυτό το τέλμα. Το πιο παρήγορο είναι πως εγώ βλέπω την αλλαγή στα μάτια των παιδιών που προσέρχονται στο σχολείο μαζί με το γιο μου αλλά και στις συμπεριφορές και στις προθέσεις των γονιών τους.

 

8. Ποια ήταν τα ερεθίσματά σου για να βγει αυτή η συλλογή; Και ποια τα διαβάσματά σου;

 

Είμαι κι εγώ ένας αναγνώστης μυθιστορημάτων κυρίως, σαν όλους αυτούς που επιλέγουν έναν τίτλο κάθε φορά που επισκέπτονται ένα βιβλιοπωλείο, από το πόσο διαφορετική μπορεί να μοιάζει μια ιστορία και από το πόσο ενδιαφέρον παρουσιάζει το οπισθόφυλλο.

Νομίζω πως για τις ιστορίες μου έχω επηρεαστεί κι εγώ από όλες τις δυσάρεστες καταστάσεις που συμβαίνουν καθημερινά δίπλα μας αλλά και από το πόσο κοντινές σε κάθε έναν από εμάς μπορούν να γίνουν.

Μέσα από αυτές τις ιστορίες σίγουρα θεωρώ πως παρουσιάζω κι ένα κομμάτι της δικής μου προσωπικότητας που έχει να κάνει με τον τρόπο που θέλω να αντιμετωπίζω τα πράγματα, να βρίσκω ελαφρυντικά σε κάθε παραβατική ενέργεια, να εφευρίσκω λύσεις για κάθε πρόβλημα, να μην χάνω την αισιοδοξία μου αλλά και να ανακαλύπτω αυτά που πιστεύω πως είναι πιο σημαντικά στη ζωή μου.